Rodziny

 Przyjęcie jednej teorii, nawet naukowej, stwierdzającej rzekomo prawdy ostateczne, zaowocowało komunizmem i nacjonalizmem. 

Komuniści mieli swój Manifest komunistyczny,  nacjonaliści Mein kampf. Pierwsze dzieło głosiło nieuchronne zwycięstwo proletariatu, drugie białej rasy. Zarówno bowiem proletariusze, jak i aryjczycy mieli w sobie nosić intelektualną i moralną siłę.

Komuniści już przegrali. Jakieś ostatki ich epigonów wygadują komiczne bzdury o rzekomej krzywdzie społecznej ludzi, którzy swoją złą sytuację zawdzięczają głównie własnej bierności. Nacjonaliści dalej trwają przy swoich twierdzeniach, głosząc zagrożenie, jakie dla narodu niosą obcy, zarażając go inną religią, kulturą, lub zgoła amebą. 

O przypisywanych obcym przestępstwach nie ma co wspominać. Statystyki bowiem pokazują, że najwięcej przestępstw na szkodę Polaków popełniają… Polacy. W kontekście marszu PiS przeciwko imigrantom Bartosz Węglarczyk stwierdza zatem, że maszerujący powinni się domagać zamknięcia Polski dla Polaków.

Zarówno epigoni komunistów, jak i faszystów tworzą środowiska, budzące zainteresowanie populistów. Oni dostrzegają w nich potencjał strachu i pretensji, sygnalizujący podatność na demagogiczną propagandę. Wszystko tam bowiem zasadza się na przekonaniu, że złu są winni ludzie złej woli, a nie głupcy, przekonani, że wiedzą wszystko.

Bo nadal obowiązuje sokratesowskie wiem, że nic nie wiem. Zło przeto jest błędem, inspirującym do jego naprawienia. Różnica między Zachodem i Wschodem wynika z tego, że w odróżnieniu od Zachodu na Wschodzie wiedzą wszystko. 

Właśnie dlatego Wschód grzęźnie w zacofaniu i nawet pośrednie przyznawanie się do kulturowego pokrewieństwa z nim, jest bardzo śmiałą samokrytyką.